خدمات
مشاوره طراحی اتاق تمیز
چگونه یک اتاق تمیز حرفه‌ای طراحی کنیم؟
طراحی یک کلین روم به‌طورکلی بر پایه معیارهای زیر انجام می‌شود:
1. هدف از طراحی کلین روم
در گام اول، باید اهداف طراحی کلین روم مشخص شود. این مرحله به‌عنوان پایه و اساس فرآیند طراحی به‌حساب می‌آید و مسیر اجرای سایر مراحل را تعیین می‌کند.
2. تعریف حوزه فعالیت
در ابتدا باید محدوده فعالیت مشخص شود. همچنین لازم است تصویری کلی از ساختمان، نوع فعالیت‌های انجام‌شده در آن و تأسیسات و تجهیزات اتاق تمیز که مورداستفاده قرار می‌گیرد ارائه شود.
3. تعیین مساحت موردنیاز باتوجه‌به مشاوره طراحی اتاق تمیز
یکی از مهم‌ترین بخش‌ها در طراحی کلین روم، محاسبه مساحت لازم برای این فضای تمیز است. این محاسبات باید با توجه به نوع فعالیت، تعداد پرسنل و دستگاه‌های موجود انجام شود تا فضایی مناسب و کاربردی در اختیار باشد.
4. جریان مواد اولیه باتوجه‌به مشاوره طراحی اتاق تمیز
برای انتقال مواد اولیه، طراحی سیستم ایرلاک ضروری است. این سیستم باید فضایی ایجاد کند که مواد با حداکثر دقت و زمان کافی از هر گونه آلودگی پاکسازی شوند.
5. جریان تجهیزات در cleanroom
طراحی فضای عبور تجهیزات نیز اهمیت زیادی دارد. این فضا باید مجهز به مکانیزم اینترلاک باشد تا از باز شدن همزمان بیش از یک در جلوگیری شود. استفاده از دیوارهای سبک، تیغه‌های قابل‌جابه‌جایی و درب‌هایی که تنها در زمان انتقال باز شوند، از راهکارهای مفید در این بخش هستند.
6. جریان پرسنل در اتاق تمیز
یکی از اساسی‌ترین اصول مشاوره طراحی اتاق تمیز، توجه ویژه به مسیر رفت‌وآمد پرسنل است. ورودی اتاق تمیز باید شامل بخش‌هایی مثل محل تعویض لباس، دوش هوا و تحویل لباس تمیز باشد. کارکنان فقط پس از عبور از این مراحل می‌توانند وارد کلین روم شوند. مسیر خروج نیز باید با استفاده از یک سیستم اینترلاک کنترل شود. همچنین، پیش‌بینی مسیر خروج اضطراری برای مواقع حساس الزامی است.
7.کلاس‌بندی هوا در اتاق تمیز
هیچ دستورالعمل دقیقی برای تعیین تراکم ذرات حیاتی مانند میکروارگانیسم‌ها در هوا وجود ندارد و نمی‌توان نسبت مشخصی میان ذرات حیاتی و غیرحیاتی در هوا تعیین کرد. به همین دلیل، تدوین دستورالعمل‌های جامع‌تر برای مشخص‌کردن تعداد و سطح این میکروارگانیسم‌ها ضروری است. طراحی سیستم‌های اتاق تمیز باید بر اساس استانداردهای معتبر مانندISO یا E209 انجام شود.
8.اختلاف فشار محیطی در اتاق تمیز
برای جلوگیری از ورود هوای آلوده‌ی محیط به داخل اتاق تمیز، فشار هوا در این فضا باید همواره از هوای بیرونی بالاتر نگه داشته شود. اگر مسیر دسترسی به اتاق تمیز اصلی شامل بخش‌هایی مانند رختکن یا دوش هوا باشد، باید کاهش فشار به‌صورت تدریجی از تمیزترین اتاق به سمت بخش‌های با سطح تمیزی کمتر انجام شود. تمام اتاق‌ها باید نسبت به هوای بیرون فشار بالاتری داشته باشند و حداقل فشار استاندارد در این فضاها باید 10 تا 15 پاسکال باشد.
9.دوش هوا با توجه به مشاوره طراحی اتاق تمیز
دوش‌های هوا در اندازه‌های متنوعی ساخته می‌شوند و فضایی با فشار هوای بالا ایجاد می‌کنند. این اتاقک‌ها در مجاورت اتاق تمیز قرار گرفته و باید دارای درب خروجی یک‌طرفه به سمت اتاق تمیز باشند. دمای دوش هوا نباید از دمای کلی اتاق تمیز بیشتر باشد. در طراحی این اتاقک‌ها، به نصب تجهیزات ضروری مانند پیش‌صافی، صافی‌های با بازدهی بالا، هواکش، نازل و سیستم‌های برقی و کنترلی باید دقت شود.
10.فضاهای انبار در اتاق تمیز
در مشاوره طراحی اتاق تمیز، محل قرارگیری انبارها باید نزدیک خطوط تولید و در نزدیکی آزمایشگاه باشد. وجود نور طبیعی کافی، سیستم اعلام و اطفای حریق، روشنایی مصنوعی و اضطراری، هواکش دائمی و ابزارهایی مانند دماسنج و رطوبت‌سنج برای این فضاها الزامی است.
مشاوره تخصصی طراحی اتاق تمیز: راه‌حلی برای بهینه‌سازی فرآیندها
اتاق تمیز یا کلین روم، فضایی کنترل‌شده و حساس است که برای فرآیندهای تولید در صنایعی نظیر داروسازی، الکترونیک، بیوتکنولوژی و تجهیزات پزشکی طراحی می‌شود. این فضاها به‌گونه‌ای طراحی می‌شوند که کمترین میزان آلودگی، ذرات معلق و میکروارگانیسم‌ها در محیط وجود داشته باشد. طراحی و اجرای اصولی اتاق تمیز، ضمن تضمین رعایت استانداردهای کلین روم در سطح ملی و بین‌المللی، به بهینه‌سازی فرآیندها و ارتقای کیفیت محصولات کمک می‌کند.
اصول طراحی اتاق تمیز بر اساس استاندارهای 14644 ISO
استاندارد ایزو 14644 یکی از مهم‌ترین مراجع بین‌المللی در حوزه طراحی و مدیریت اتاق‌های تمیز است که جنبه‌های گوناگونی از این فضاها، از جمله طراحی، ارزیابی عملکرد و کنترل آلودگی محیطی را پوشش می‌دهد. این استاندارد اتاق‌های تمیز را بر اساس غلظت مجاز ذرات معلق در هوا، از کلاس ایزو 1 تا ایزو 9 طبقه‌بندی می‌کند. جدول ذیل در این استاندارد، اطلاعات دقیقی درباره این طبقه‌بندی و الزامات مرتبط با هر کلاس ارائه می‌دهد.
|
کلاس اتاق تمیز |
0.1μm |
0.2μm |
0.3μm |
0.5μm |
1.0μm |
5.0μm |
|
ISO Class 1 |
10 |
- |
- |
- |
- |
- |
|
ISO Class 2 |
100 |
24 |
10 |
- |
- |
- |
|
ISO Class 3 |
1,000 |
237 |
102 |
35 |
- |
- |
|
ISO Class 4 |
10,000 |
2,370 |
1,020 |
352 |
83 |
- |
|
ISO Class 5 |
100,000 |
23,700 |
10,200 |
3,520 |
832 |
298 |
|
ISO Class 6 |
1,000,000 |
273,000 |
102,000 |
35,200 |
8,320 |
2,930 |
|
ISO Class 7 |
- |
- |
- |
352,000 |
83,200 |
29,300 |
|
ISO Class 8 |
- |
- |
- |
3,520,000 |
832,000 |
293,000 |
|
ISO Class 9 |
- |
- |
- |
35,200,000 |
8,320,000 |
- |
همانطور که گفته شد، در مشاوره طراحی اتاق تمیز، استاندارد ایزو 14644 اهمیت بالایی دارد. استاندارد ایزو اتاق‌های تمیز را بر اساس میزان آلودگی ذرات به دسته‌های زیر تقسیم می‌کند:
• کلاس:A بالاترین سطح پاکیزگی، مناسب تولید مواد بسیار حساس
• کلاس B :کمی کمتر از کلاس A، مناسب تولید محصولات حساس
• کلاس :C مناسب فرآیندهای با حساسیت متوسط به آلودگی
• کلاس D :مناسب تولید مواد با حساسیت کم به آلودگی
• کلاس‌های بالاتر: برای تولید محصولات با حساسیت کمتر به پاکیزگی
این طبقه‌بندی تضمین‌کننده کیفیت و کنترل آلودگی در فرآیندهای مختلف صنعتی است.
مهم‌ترین الزامات طراحی اتاق تمیز در صنایع دارویی و غذایی
برای کنترل آلودگی در انواع اتاق‌های تمیز عوامل مختلفی نقش اساسی دارند که در ادامه به بررسی هریک می‌پردازیم:
فیلتر
فیلترها برای کنترل آلودگی در اتاق تمیز بسیار حائز اهمیت هستند. این فیلترها باید به طور مؤثر ذرات معلق را جذب کرده و کیفیت هوای اتاق را برای تولید مواد غذایی و دارویی حفظ کنند.
معماری اتاق تمیز
طراحی معماری اتاق تمیز باید به‌گونه‌ای باشد که جریان هوا به طور یکنواخت و در مسیرهای موازی حرکت کند. این موارد شامل دیوارها، درب‌ها، پنجره‌ها و کف اتاق است که باید سطوح صاف و قابل شستشو داشته باشند. همچنین باید از وجود درزها یا گوشه‌هایی که محل تجمع ذرات است، جلوگیری شود.
کف اتاق تمیز
برای اتاق تمیز صنایع غذایی و پزشکی، کف باید از موادی بادوام و مقاوم در برابر فرسایش ساخته شود که به‌راحتی تمیز شوند و هیچگونه محلی برای تجمع آلودگی یا ذرات نداشته باشند.
دیوار و سقف در مشاوره طراحی اتاق تمیز
دیوارها باید صاف، مقاوم به پوسته‌پوسته شدن و قابل شستشو باشند تا از تجمع ذرات و آلودگی جلوگیری کنند. در صنایع غذایی و پزشکی، هرگونه آلودگی می‌تواند تاثیر جدی بر کیفیت محصولات داشته باشد. باتوجه‌به مشاوره طراحی اتاق تمیز، سقف‌ها معمولاً از موادی مانند فرمیکا، پولیکا یا فایبرگلاس ساخته می‌شوند.
پنجره و تجهیزات
یکی از الزامات حیاتی در طراحی اتاق تمیز، پنجره‌ها هستند. پنجره‌ها باید دوجداره از جنس آلومینیوم باشند و کاملاً هم‌سطح با پنل‌ها قرار گیرند. ویژگی مهم پنجره‌های دوجداره این است که باید هوابند باشند و از اطراف کاملاً بسته و عایق باشند تا از ورود آلودگی به فضای اتاق تمیز جلوگیری کنند.
علاوه بر پنجره‌ها، وجود تجهیزات خاص نیز در کلین روم ضروری است. این تجهیزات شامل موارد زیر هستند:
-دوش هوا: این دوش در مسیر ورودی کارکنان به اتاق تمیز قرار می‌گیرد. کارکنان هنگام ورود و خروج از اتاق تمیز از این دوش عبور کرده و ذرات آلوده به بدن خود را از بین می‌برند.
-سد هوا: اتاق تمیز باید دارای فشار مثبت باشد که این فشار باید پس از ورود و خروج نیز ثابت بماند. سد هوا که در مسیر راه قرار دارد، از تغییر فشار جلوگیری می‌کند و موقعیت آن از در ورودی تا رختکن و راهروهای ورودی اتاق تمیز است.
-رختکن: کارکنان قبل از ورود به اتاق تمیز باید لباس‌های مخصوص را در رختکن بپوشند. در رختکن، کمدهایی با شماره‌بندی مشخص وجود دارد که هر کمد برای یک فرد است و نظم و ترتیب را در فرآیند پوشیدن لباس‌های ویژه ایجاد می‌کند.
رعایت این الزامات در اتاق‌های تمیز صنایع غذایی و اتاق تمیز صنایع پزشکی برای جلوگیری از آلودگی و حفظ کیفیت بالای محصولات بسیار ضروری است. این شرایط باعث می‌شود که محیط‌های تولیدی در این صنایع به طور مؤثر کنترل شوند و محصولات نهایی استانداردهای بهداشتی و ایمنی را برآورده کنند.
نقش طراحی در کاهش هزینه‌های بهره‌برداری اتاق تمیز
یکی از جنبه‌های مشاوره طراحی اتاق تمیز، طراحی مناسب است که نقش مهمی در کاهش هزینه‌های بهره‌برداری و نگهداری آن دارد. اتاق‌های تمیز، به دلیل حساسیت‌های بالا در کنترل آلودگی و کیفیت محیط، نیازمند طراحی ویژه‌ای هستند که علاوه بر رعایت استانداردهای بهداشتی و ایمنی، موجب بهینه‌سازی مصرف انرژی، کاهش نیاز به تعمیرات مکرر و به‌حداقل‌رساندن هزینه‌های عملیاتی شوند. در ادامه به برخی از جنبه‌های کلیدی در طراحی که می‌تواند منجر به کاهش هزینه‌ها شود، اشاره می‌کنیم:
- استفاده از مواد و مصالح با دوام و کم‌هزینه
انتخاب مواد مقاوم و با طول عمر بالا برای ساخت دیوارها، کف و سقف اتاق تمیز، می‌تواند هزینه‌های نگهداری را کاهش دهد - .سیستم‌های تهویه و فیلتر هوای بهینه
طراحی بهینه سیستم‌های تهویه و انتخاب فیلترهای کارآمد با ظرفیت مناسب برای حفظ کیفیت هوا، می‌تواند مصرف انرژی را کاهش دهد. استفاده از سیستم‌های تهویه با بازده بالا، در اتاق تمیز باعث می‌شود که آلودگی به حداقل برسد. - حداکثر استفاده از فضای موجود
طراحی فضا باید به‌گونه‌ای باشد که حداکثر بهره‌وری را از محیط به ارمغان آورد. استفاده از پارتیشن‌های متحرک و قفسه‌بندی‌های کارآمد، می‌تواند هزینه‌های اضافی را کاهش دهد و بهره‌وری در استفاده از فضا را افزایش دهد. - دسترسی راحت به تجهیزات و اجزای سیستم
طراحی مناسب مسیرهای دسترسی به تجهیزات فنی و سیستم‌های تهویه، نیاز به تعمیرات و نگهداری را کاهش می‌دهد و هزینه‌های عملیاتی در بلندمدت را پایین می‌آورد. - آموزش کارکنان و استفاده از لباس‌های مناسب
طراحی اتاق تمیز باید به‌گونه‌ای باشد که امکان آموزش به کارکنان در زمینه رعایت اصول بهداشتی و استفاده صحیح از لباس‌های ویژه فراهم باشد. باتوجه‌به مشاوره طراحی اتاق تمیز، این اقدام به جلوگیری از آلودگی‌های غیرضروری کمک می‌کند و نیاز به عملیات نظافتی پیچیده و هزینه‌بر را کاهش می‌دهد.
چگونه طراحی نادرست اتاق تمیز می‌تواند کیفیت محصول را تحت تاثیر قرار دهد؟
طراحی نادرست اتاق تمیز می‌تواند تأثیرات منفی زیادی بر کیفیت محصول و فرآیندهای تولیدی داشته باشد. در ادامه به برخی از عواملی که می‌تواند موجب کاهش کیفیت محصول شود، اشاره می‌کنیم:
- کنترل ضعیف آلودگی هوا
در اتاق‌های تمیز، کنترل دقیق آلودگی هوا برای جلوگیری از ورود ذرات معلق به فرآیند تولید ضروری است. طراحی نادرست سیستم تهویه و فیلتراسیون می‌تواند باعث تجمع ذرات آلوده در محیط شود که این مسئله می‌تواند کیفیت محصولات حساس، مانند داروها یا تجهیزات پزشکی، را تحت تاثیر قرار دهد. - عدم رعایت استانداردهای دما و رطوبت
عدم طراحی مناسب سیستم‌های کنترل دما و رطوبت می‌تواند به ایجاد شرایط نامناسب برای فرآیند تولید منجر شود. - انتقال آلودگی بین بخش‌ها
طراحی نادرست مسیرهای حرکت کارکنان یا مواد در اتاق تمیز منجر به انتقال آلودگی بین بخش‌های مختلف اتاق تمیز می‌شود. - وجود درزها و گوشه‌های تجمع آلودگی
طراحی بد دیوارها، کف‌ها و سقف‌ها می‌تواند باعث ایجاد درزها و گوشه‌هایی شود که محل تجمع ذرات آلوده است. این نقاط می‌توانند به‌راحتی آلودگی‌ها را در محیط نگه دارند و در طول زمان به کیفیت محصول آسیب بزنند - نقص در جریان هوای یکنواخت
در اتاق‌های تمیز، جریان هوای یکنواخت برای جلوگیری از پراکندگی ذرات ضروری است. طراحی نادرست سیستم‌های تهویه ممکن است منجر به جریان هوای غیریکنواخت شود که این امر می‌تواند به تجمع ذرات و در نتیجه کاهش کیفیت محصول منجر شود. - عدم رعایت الزامات بهداشتی در پوشش و لباس کارکنان
طراحی نادرست فضاهایی مانند رختکن و مناطق تغییر لباس منجر به عدم رعایت پروتکل‌های بهداشتی توسط کارکنان می‌شود.
جمع‌بندی
مشاوره طراحی اتاق تمیز برای صنایع حساس مانند داروسازی، پزشکی، صنایع غذایی و الکترونیک ضروری است تا کیفیت محصولات تضمین شود. طراحی دقیق و استاندارد اتاق تمیز به کنترل آلودگی و بهبود کارایی سیستم‌های تهویه کمک می‌کند. در مشاوره کلین روم، نیازهای خاص هر صنعت بررسی شده و بهترین راهکارها پیشنهاد می‌شود. برای دریافت مشاوره تخصصی در طراحی اتاق تمیز و ایجاد یک محیط استاندارد و بهینه برای تولید محصولات باکیفیت، همین حالا با ما تماس بگیرید. تیم متخصص ما آماده است تا شما را در تمامی مراحل طراحی کلین روم و اجرای آن یاری کند.
سوال بپرسید
سوالات متداول
بیشتر ببینید
